Działalność nierejestrowana co można robić zgodnie z prawem?

Działalność nierejestrowana to obecnie coraz popularniejsza forma rozpoczęcia własnego biznesu bez konieczności przechodzenia przez skomplikowane procedury rejestracyjne oraz ponoszenia kosztów składek ZUS. Kluczowa zasada to nieprzekroczenie limitu przychodu wynoszącego w 2025 roku 3183,75 zł miesięcznie. Tę działalność może prowadzić osoba fizyczna, która nie miała zarejestrowanej firmy w ostatnich pięciu latach i nie uzyskuje innych dochodów wymagających ubezpieczenia społecznego. Przedstawiamy szczegółowo, co można robić zgodnie z prawem w ramach działalności nierejestrowanej i jakie obowiązki wiążą się z tą formą aktywności zarobkowej.

Na czym polega działalność nierejestrowana?

Działalność nierejestrowana opiera się na prowadzeniu drobnej działalności zarobkowej przez osobę fizyczną, bez konieczności zakładania firmy w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej ani prowadzenia pełnej księgowości. Cechą charakterystyczną jest ograniczenie miesięcznego przychodu do 75% minimalnego wynagrodzenia (3183,75 zł w 2025 roku). Przekroczenie tego progu wymusza natychmiastową rejestrację działalności gospodarczej.

Osoba prowadząca taką formę aktywności nie mogła mieć zarejestrowanej działalności gospodarczej w okresie ostatnich 60 miesięcy. Brak jest obowiązku uiszczania składek ZUS, o ile działalność nierejestrowana jest jedyną formą uzyskiwania dochodu przez prowadzącego.

Jakie są główne warunki i ograniczenia działalności nierejestrowanej?

Aby móc prowadzić działalność nierejestrowaną, należy spełnić kilka ściśle określonych warunków. Przede wszystkim osoba musi być osobą fizyczną, która nie prowadziła działalności gospodarczej w ciągu poprzednich 5 lat. Drugi warunek to nieprzekroczenie miesięcznego limitu przychodów, który w 2025 roku wynosi 3183,75 zł brutto. Limit ten odnosi się do sumy wartości wszystkich sprzedanych towarów i wykonanych usług w danym miesiącu.

W przypadku przekroczenia limitu działalność z mocy prawa przekształca się w działalność gospodarczą i powstaje obowiązek jej rejestracji. Niedopuszczalne jest również prowadzenie działalności wymagającej uzyskania koncesji, licencji lub wpisu do rejestrów specjalnych.

Jakie formalności należy spełnić?

Podstawowym ułatwieniem dla prowadzących działalność nierejestrowaną jest brak obowiązku rejestracji w CEIDG i prowadzenia pełnej księgowości. Nie trzeba również opłacać składek ZUS, gdy działalność ta jest jedynym źródłem dochodu. W praktyce oznacza to zdecydowane uproszczenie formalności i ograniczenie kosztów administracyjnych.

Należy natomiast zadbać o dokumentowanie każdej sprzedaży lub świadczonej usługi. Stosuje się uproszczone formy ewidencji, takie jak paragony lub faktury uproszczone. Dokumentacja sprzedaży powinna być prowadzona w sposób systematyczny, umożliwiający wykazanie wysokości osiągniętych przychodów na wypadek kontroli podatkowej.

Opodatkowanie działalności nierejestrowanej

Dochody z działalności nierejestrowanej podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, ale nie trzeba odprowadzać zaliczek miesięcznych. Rozliczenie odbywa się zwykle na formularzach PIT-36 lub PIT-36L za cały rok podatkowy. Ważne jest skrupulatne ustalanie faktycznego przychodu – to na tej podstawie wyliczany jest podatek.

Podatki są rozliczane bezpośrednio wraz z innymi źródłami dochodu, jeżeli takowe istnieją. Nie przewiduje się osobnych stawek, natomiast istnieje obowiązek dokumentowania każdej sprzedaży. Kwestie VAT są osobno regulowane – przekroczenie określonych progów sprzedaży w niektórych przypadkach może rodzić obowiązek rejestracji jako podatnik VAT.

Znaczenie i kierunki rozwoju działalności nierejestrowanej

Dzięki systematycznemu zwiększaniu limitu przychodu, działalność nierejestrowana staje się ważnym sposobem na rozpoczęcie biznesu przy minimalnych formalnościach i kosztach. Zmiana limitu z 50% na 75% minimalnego wynagrodzenia od 2018 do 2025 roku znacznie zwiększyła atrakcyjność tej formy zarobkowania. Pozwala to na testowanie pomysłów biznesowych, niskokosztowe wdrażanie usług czy prowadzenie sprzedaży internetowej na małą skalę, szczególnie w aspekcie e-commerce i usług cyfrowych.

Wzrasta również zainteresowanie uproszczeniem przepisów dotyczących składek ZUS. W środowisku przedsiębiorców toczy się dyskusja o potrzebie jasności i przewidywalności tych regulacji. Przyszłe zmiany mogą dalej ułatwić funkcjonowanie tej formy działalności.

Podsumowanie: co można robić zgodnie z prawem?

Osoba fizyczna, która przez ostatnie 60 miesięcy nie prowadziła działalności gospodarczej, może prowadzić działalność nierejestrowaną bez konieczności rejestracji firmy, gdy jej miesięczny przychód nie przekracza limitu ustalonego na 75% minimalnego wynagrodzenia. Dozwolone są wszelkie drobne aktywności zarobkowe pod warunkiem przestrzegania limitu oraz braku wymogu koncesji. Należy dokumentować sprzedaż zgodnie z obowiązującymi przepisami i rozliczać dochody w rocznej deklaracji podatkowej. Dzięki uproszczonym zasadom i braku obowiązku opłacania składek ZUS (w określonych przypadkach) działalność nierejestrowana jest praktycznym rozwiązaniem dla osób planujących wejście na rynek z własnym pomysłem na biznes.